Trong vài năm qua, một trong những tính năng được yêu cầu nhiều nhất có lẽ là "chế độ tối" - Dark Mode hoặc "chế độ ban đêm" – Night Mode. Cả iOS và Android đều dự kiến ​​sẽ đưa các chế độ này trên toàn hệ thống vào mùa thu năm nay, mặc dù nhiều nhà sản xuất điện thoại đã đưa tính năng này vào giao diện Android tùy chỉnh của mình.

Điều tương tự cũng áp dụng cho phần lớn các ứng dụng di động phổ biến nhất được tìm thấy trên cả App Store và Google Play Store. Chế độ này được cho là giúp người dùng làm giảm căng thẳng mắt, mỏi mắt, giúp bạn ngủ ngon hơn vào ban đêm. Vậy sự thật về Dark Mode là gì và chúng có gây hại hay không?

Chế độ tối (Dark Mode) là gì?

Chế độ tối là việc chuyển bảng màu của bất kì giao diện nào từ màu sáng sang giao diện trên nền tối hơn. Sự thật là, chế độ tối đã xuất hiện trước chế độ sáng (light mode) trong một vài thập kỉ. Vào thời điểm đó, chế độ tối không phải là một giải pháp có chủ đích mà chỉ là sản phẩm phụ của công nghệ trong thời kì đầu của máy tính cá nhân.

Hai chế độ mang đến trải nghiệm hoàn toàn khác.

Thời gian "chế độ sáng" xuất hiện có lẽ là từ giao diện người dùng đồ họa Xerox PARC (đã truyền cảm hứng mạnh mẽ cho Macintosh Macintosh của Apple và nhiều hệ điều hành khác vào thời điểm đó), sử dụng các yếu tố văn bản tối trên nền chủ yếu là màu trắng. Chế độ này liên kết chặt chẽ với những tiến bộ trong cả công nghệ màn hình và giao diện người dùng đồ họa hiện đại. Các màn hình CRT RGB tiên tiến hơn có khả năng hiển thị màu sắc, đã trở thành tiên phong trong cuộc cách mạng "chế độ sáng".

Chế độ nền tối, chữ sáng đã từng được sử dụng.

Thật thú vị, sau sự phát triển của công nghệ màn hình mở ra giai đoạn thống trị của "chế độ sáng", chính sự phát triển của công nghệ màn hình OLED lại một lần nữa làm dấy lên sự quan tâm mới của công chúng đối về các giao diện tối hơn!

Chế độ tối từ góc độ tiện dụng

Giao diện chế độ tối sở hữu một sức hút nhất định có thể liên quan đến sự mạnh mẽ, trang trọng, tinh tế, bí ẩn, sang trọng, v.v. Nói một cách đơn giản, tất cả những đặc điểm này đều khá hấp dẫn và đáng mong đợi, đặc biệt là khi được quảng cáo.

Chế độ tối đặc biệt hữu ích khi bạn muốn làm nổi bật một loại nội dung cụ thể. Spotify, Netflix và Steam hoàn toàn có thể là những ứng dụng và dịch vụ phổ biến nhất được thiết kế với chế độ tối. Tại sao? Bởi vì những ứng dụng này muốn bạn hướng mắt về nghệ thuật album, video và hình thu nhỏ đầy màu sắc và rực rỡ.

Tuy nhiên, khá khó khăn để tạo ra một giao diện chế độ tối tốt. Vấn đề lớn nhất của chế độ này là mờ. Cụ thể, chế độ tối buộc chúng ta phải mở đồng tử của mình lớn hơn để nắm bắt thông tin hình ảnh cần thiết, dẫn đến giảm độ sắc nét tổng thể. Trong khi đó, giao diện chế độ ánh sáng khiến đồng tử của chúng ta thu nhỏ lại và điều chỉnh độ sáng tăng lên, giúp cải thiện độ sắc nét.

Về cơ bản, mắt của con người hoạt động cũng giống cách hoạt động của khẩu độ camera - khẩu độ mở rộng thu được nhiều ánh sáng hơn nhưng không sắc nét như khi mở khẩu độ nhỏ hơn. Đây là lí do tại sao văn bản tối trên nền trắng nhìn chung sẽ sắc nét hơn.

Một điều khác cần xem xét là hiệu ứng "halation" - nguyên nhân khiến người dùng bị suy giảm thị lực và giao diện chế độ tối. Halations làm cho văn bản màu trắng dường như xuất hiện mờ hơn so với thực tế. Điều này đặc biệt đúng đối với những người mắc chứng loạn thị và cận thị. Đây cũng là lí do Chế độ tối không được khuyến nghị cho những người bị mắc tật loạn thị.

Chế độ tối trông không tự nhiên

Nhiều nghiên cứu và khảo sát khoa học trong nhiều năm đã kết luận rằng bộ não của con người hoàn toàn có thể kiểm soát và có khuynh hướng thiên về hình ảnh tối hiển thị trên nền sáng. Người ta lập luận rằng lí do cho điều đó nằm trong sự tiến hóa của chính con người thông qua hàng trăm nghìn năm hoạt động vào ban ngày. Bộ não người tiền sử sẽ sớm phải phát triển theo cách có thể phân biệt nhanh chóng và hiệu quả thực phẩm, công cụ, động vật săn mồi nguy hiểm và các đối tượng khác với sự trợ giúp của sự tương phản thị giác.

Những bức tranh treo tường thời tiền sử được tìm thấy bên trong nhiều hang động trên khắp thế giới là những mô tả hoàn hảo về lí do tại sao chúng ta có xu hướng thích hình ảnh tối trên nền sáng.

Văn bản tối trên nền sáng cũng được sử dụng phổ biến hơn.

Vậy tại sao văn bản sáng trên nền tối và văn bản tối trên nền sáng không có thuộc tính tương phản mạnh tương tự nhau? Các nghiên cứu khoa học đã kết luận rằng bộ não con người hoạt động tốt hơn khi tiếp xúc với cực dương và không âm.

Trong lĩnh vực khoa học, văn bản sáng trên nền tối hay "chế độ tối", được gọi là "phân cực âm". Ngược lại, văn bản tối trên nền sáng - "chế độ sáng", được gọi là "phân cực dương". Một nghiên cứu được thực hiện bởi A. Buchner và N. Baumgartner vào năm 2007 lập luận rằng bộ não con người có xu hướng thiên về cực dương.

Giao diện chế độ tối trên một số thiết bị.

Buchner và Baumgartner thấy rằng điều này vẫn đúng bất kể điều kiện ánh sáng xung quanh như thế nào, vì vậy dù là ngày hay đêm, giao diện chế độ sáng sẽ cho phép bạn tập trung nhanh hơn vào các yếu tố văn bản và hiển thị, trong khi giao diện chế độ tối sẽ khiến việc phân biệt khó khăn hơn một chút, cản trở hiệu suất đọc của bạn và cuối cùng làm căng mắt.

Có một lí do khác là văn bản màu trắng trên nền tối trông không tự nhiên vì nó quá khác biệt so với văn bản được in trên giấy. Một nghiên cứu khác cho thấy việc hiển thị văn bản tối trên nền sáng đặc biệt thuận lợi khi đọc văn bản nhỏ trên màn hình.

Tại sao chế độ tối tốt cho mắt của bạn?

Một báo cáo khoa học có tên là "Đọc và cận thị: Các vấn đề phân cực tương phản", được tiến hành bởi Andrea C. Aleman, Min Wang và Frank Schaeffel đã khám phá ra những ảnh hưởng của phân cực tương phản lên mắt người. Báo cáo này đưa ra kết luận rằng phân cực âm (chế độ tối) ít gây hại cho tầm nhìn của bạn về lâu dài hơn chế độ sáng.

Chế độ tối sẽ có lợi cho mắt hơn.

Báo cáo phát hiện ra rằng chế độ tối thích về cơ bản ức chế sự phát triển của cận thị trong mắt, trong khi chế độ sáng giúp đẩy nhanh sự phát triển của cận thị.

Chế độ tối trên điện thoại

Hầu hết smartphone năm nay đã hoặc sẽ có chế độ tối. Một trong những ưu điểm của chế độ này là tiết kiệm pin cho màn hình OLED. Khi màn hình OLED hiển thị màu đen, các pixel tương ứng sẽ bị tắt, giúp tiết kiệm năng lượng. Điều này trái ngược hoàn toàn với màn hình LCD, luôn luôn bật, bất kể hình ảnh có màu gì.

Kết luận: Có nên sử dụng chế độ tối hay không?

Người dùng nên sử dụng chế độ tối vào ban đêm.

Câu trả lời là: Có, nhưng bạn cũng nên sử dụng chế độ sáng. Việc sử dụng chế độ tối hay chế độ sáng là lựa chọn của mỗi cá nhân, bất chấp việc các nhà khoa học nói gì. Tuy nhiên, người dùng nên biết cách sử dụng hợp lí: chế độ tối chỉ nên được bật vào ban đêm.

Theo Dân Việt.