Công nghiệp vệ tinh chiếm ưu thế do có giá trị cao, các dự án có vốn đầu tư lớn dựa trên sự chuẩn bị nguồn vốn phức tạp. Theo đúng nghĩa, nó có thể gây ảnh hưởng lớn tới sự khủng hoảng tài chính mà hiện tại đang ảnh hưởng tới kinh tế toàn cầu. Nhu cầu người sử dụng ít hơn và cần ít khả năng dự phòng trong các hệ thống thông tin điều đó dẫn đến nhu cầu công nghiệp vệ tinh thấp đi, điều đó làm hạn chế việc cung cấp nhiều dịch vụ, đặc biệt đối với các vùng xa xôi hẻo lánh và khu vực nông thôn.

1. Thị trường công nghiệp vệ tinh hiện tại.

Một số các yêu cầu phối hợp được đệ trình lên ITU cho giai đoạn 2009 – 2011 cho thấy sự phát triển liên tục về nhu cầu các dịch vụ thông tin vệ tinh. Các tiêu chí khác đang được cập nhật trong danh sách các cơ quan quản lý và các tổ chức đang quản lý hoạt động các trạm không gian là thông tin bắt buộc phải được cung cấp trong các hồ sơ mạng vệ tinh. Trong 2 năm qua có hơn 20 tổ chức hoạt dộng mới đã được đệ trình lên ủy ban thông tin vô tuyến điện (BR) của ITU, cho thấy sự bùng nổ về công nghiệp vệ tinh.

Hướng chính của sự phát triển thông tin vệ tinh là các dịch vụ truyền hình Direct – to – home (DTH), dữ liệu băng rộng và hình ảnh. Các phân đoạn dịch vụ nổi lên bao gồm tuyến đường trục cho hệ thống tế bào, hàng hải và các dịch vụ di động khác. Nhu cầu tăng lên đối với sự cung cấp dịch vụ băng rộng và dịch vụ vệ tinh cố định (FSS) đã được khẳng định bởi số liệu của BR. Hơn 2 năm qua, số mạng vệ tinh khai báo với cơ quan quản lý đã tăng lên đều đặn. Chúng cho thấy các ứng dụng FSS đang phát triển mạnh mẽ trong cả 3 băng tần chính – C, Ku và Ka, các sự khai thác đang phát triển trong băng tần Ka thường được sử dụng cho các ứng dụng băng rộng. Hầu hết các mạng này được chờ đợi đưa vào sử dụng vào năm 2012 – 2015.

Bắc Mỹ là thị trường lớn nhất cho các bộ phát đáp vệ tinh thương mại tiếp theo là Tây Âu. Nhưng thị trường Trung Đông và Bắc Phi, Nam á và Mỹ Latin đang phát triển một cách nhanh chóng, trong khi đó đang xuất hiện nhu cầu trong các thị trường mới nổi như Trung Quốc, Indonesia và Brazil. Các nhà nghiên cứu của Northern Sky Research đã dự đoán rằng nguồn thu từ các hợp đồng thương mại sẽ tăng lên mạnh mẽ. Ước tính có 83% các bộ phát đáp sản xuất gần đây sẽ dùng cho các dịch vụ phân phân phối hình ảnh và DTH cũng như các dịch vụ phát thanh truyền hình. Nghiên cứu cũng ước lượng chắc chắn rằng, công nghiệp vệ tinh đã tạo ra nguồn thu 8,33 tỷ đô la trong năm 2007 từ hợp đồng cung cấp thương mại băng C và Ku và sẽ phát triển lên 12,9 tỷ đô la trong năm 2017.

2. Ảnh hưởng của sự khủng hoảng tài chính.

Tuy nhiên, khủng hoảng tài chính đã tạo thêm nhiều khó khăn cho công nghiệp vệ tinh trong việc tìm nguồn vốn. Tác động của sự khủng hoảng tài chính có thể làm giảm việc nộp đơn khai báo mạng vệ tinh trong giai đoạn 2009-2011 nếu các cơ quan quản lý hoặc các nhà khai thác vệ tinh nhận ra khó để cấp vốn sản xuất và phóng vệ tinh đúng thời gian nhằm đáp ứng hạn cuối cùng theo quy định để đưa vệ tinh vào sử dụng.

Neil Stevens, Phó chủ tịch công ty môi giới bảo hiểm Marsh Limited UK lưu ý rằng: “ Các nhà cung cấp dịch vụ phóng vệ tinh và các tổ chức ký nhận trách nhiệm thanh toán các hợp đồng bảo hiểm đã thông báo rằng họ dự định tăng giá trong năm 2009”. Điều này ý muốn nối rằng chỉ những dự án vệ tinh hứa hẹn tính thương mại cao mới có khả năng tiếp tục triển khai, đặc biệt để thu được nguồn vốn cho các dự án mới sẽ trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, Ông Stevens kết luận rằng : “Tác động của sự khủng hoảng tín dụng chắc chắn là lớn lao và điều đó sẽ được bồi thường bởi những yếu tố khác…Thị trường cho các dịch vụ vệ tinh có xu thế tăng lên và nhiều nhà phân tích  cho rằng nó sẽ tiếp tục phát triển trong vài năm tới”. Ông ta cho biết, thị trường cho các dịch vụ không gian không phụ thuộc vào các nhà đăng ký hoạt động mới mà sự phát triển các công nghệ mới sẽ mang lại sự cạnh tranh về giá cả.

3. Các dấu hiệu tích cực.

3.1. Truyền hình số qua vệ tinh (DTH) và Truyền hình độ phân giải cao (HD).

Theo Northern Sky Research, DTH là thị trường quan trọng nhất đối với công nghiệp vệ tinh bởi vì nó mở ra sự cạnh tranh với các dịch vụ truyền hình cáp và truyền hình trên Internet và tạo ra nhu cầu đối với dung dượng bộ phát đáp. Khủng hoảng kinh tế có thể thúc đẩy sự cũng cố cho lĩnh vực này nhưng một thị trường TDH mạnh hơn sẽ bùng nổ khi mà các người chơi yếu hơn được hòa nhập và khả năng của họ giúp cho các nhà dẫn dắt thị trường mở rộng thị trường của họ. Các nhà phân tích nói rằng, sự phát triển vững chắc số các kênh truyền hình độ phân giải cao (HD) đặc biệt trong các thị trường đang phát triển ở Trung và Đông Âu, Nam Mỹ và Châu Á đánh dấu một tín hiệu tích cực quan trọng cho công nghiệp vệ tinh.

3.2. VSAT băng rộng.

Northern Sky Research cũng dự báo về sự phát triển mạnh mẽ liên tục các dịch vụ mạng VSAT cho các khách hàng là công ty và chính phủ trên toàn thế giới. Vị trí mạng VSAT băng rộng 1 đường và 2 đường được lắp đặt trên toàn thế giới đã được dự kiến tăng trung bình hàng năm là 9,2% lên 1,26 triệu vị trí mới trong giai đoạn 10 năm. Châu Á dự kiến có tốc độ phát triển nhanh nhất trong khi các vùng phụ cận Saharan Africa cũng cũng được xem có tốc độ phát triển rất cao nhưng bắt đầu từ một trạm gốc nhỏ hơn.

3.3. Các dịch vụ di động vệ tinh

Các dịch vụ di động vệ tinh (MSS) đã trải sự phát triển liên tục trong những năm gần đây. Hiện tại một số nhà khai thác đang đi vào một chu kỳ đầu tư mới, và đã đưa ra kế hoạch sử dụng vốn đầu tư hơn 5 tỷ đô la cho các hệ thống MSS thế hệ mới. Sự phát triển đang hướng theo những ứng dụng mới như vệ tinh di động băng rộng và mở rộng thị trường hàng không.

3.4.  Các dịch vụ cố định vệ tinh.

Các dịch vụ phát thanh truyền hình đã có hướng phát triển trong FSS ít nhất hơn 10 năm, bên cạnh nhu cầu tăng lên về dung lượng vệ tinh cho viễn thông. Trong “Khảo sát thị trường thông tin vệ tinh và phát thanh truyền hình: Dự báo đến năm 2017” các nhà phân tích của Euroconsult đã nói rằng: “Công nghiệp FSS sẽ tiếp tục phát triển trong những năm tới mặc dầu kinh tế thế giới suy giảm”. Cho dù nguồn thu tăng chậm hơn nhưng vẫn có khả năng tăng trung bình 5%/năm từ năm 2008 đến 2012. “Sau năm 2012, sự phát triển chậm lại có thể xuất hiện ở một số nơi do sự kết thức truyền dẫn tương tự, làm tăng tính cạnh tranh trạm mặt đất và thời kỳ cũng cố tiềm năng mới trong thị trường truyền hình số đang phát triển” Các nhà phân tích nói.

Tuy nhiên, theo Euroconsult thì các hệ thống vệ tinh khu vực mới sẽ nổi lên, các nhà khai thác mới đang xâm nhập thị trường ở Trung Đông, Châu Á, Châu Âu và Mỹ Latin, trong 3 năm tới các vệ tinh đầu tiên của họ sẽ được đưa vào quỹ đạo. Điều này sẽ làm giảm nhẹ sự thiếu hụt dung lượng vệ tinh ở một số vùng.

4. Hướng đi trong tương lai

Khủng hoảng tài chính toàn cầu sẽ ảnh hưởng đến công nghiệp vệ tinh cùng với nhiều lĩnh vực khác. Ví dụ, việc cắt giảm chi phí của khách hàng hoặc các chương trình của chính phủ sẽ gây ảnh hưởng, trong khi đó sẽ gặp nhiều khó khăn hơn cho việc tìm các nguồn vốn đầu tư. Mặc dầu các nhân tố đó có thể gây cản trở sự phát triển trong một vài năm tới nhưng không vì thế mà nó dừng lại. Một số các chương trình của chính phủ đang tiếp tục triển khai. Ngoài ra, nhà phân tích cao cấp Patrick French của Northern Sky Research dự đoán rằng: “Sự phóng một số lớn các vệ tinh mới trong giai đoạn 2009 – 2010, cả việc cũng cố các vị trí quỹ đạo cũ và triển khai các vị trí mới sẽ đánh dấu nhu cầu bùng nổ trở lại trong nhiều khu vực khi mà diều kiện kinh tế được cải thiện. Điều này có thể dẫn đến sự bùng nổ nhu cầu trong giai đoạn 2010-2011”.

Phan Văn Hòa (Theo ITU report)